In mijn werk als strategisch adviseur Economie zie ik dat de beste oplossingen vaak ontstaan uit een diepgaande samenwerking. De betrokkenheid van stakeholders – van burgers tot ondernemers – zie ik niet alleen als een morele verplichting, maar ook als een strategische noodzaak. De mantra ‘buiten beginnen is binnen winnen’ herinnert mij er dagelijks aan hoe belangrijk het is om inclusieve beleidsvorming te omarmen. In deze blogpost deel ik hoe we door middel van stakeholder engagement samen een effectiever economisch beleid kunnen creëren.
De waarde van samenwerking
Bij het ontwikkelen van beleid is het belangrijk om verschillende perspectieven in overweging te nemen. Natuurlijk breng je als beleidsadviseur expertise en kennis mee, maar het is onrealistisch te denken dat je alles weet. Stakeholders zoals inwoners en ondernemers hebben eigen unieke ervaringen en inzichten die van onschatbare waarde zijn voor het beleidsproces en de kwaliteit daarvan. Je kunt de beste plannen bedenken, maar zonder input van de mensen die jouw beleid raakt – de huidige en toekomstig inwoners en ondernemers – mis je belangrijke signalen over wat er echt nodig is. Door hen vroegtijdig te betrekken, ontvang je waardevolle feedback en creëer je ook draagvlak en eigenaarschap voor het beleid.
Beleid vanuit de ivoren toren: een recept voor falen
Beleid maken vanuit een ‘ivoren toren’, zoals inwoners het vaak noemen, is gedoemd te mislukken. Wanneer beleidsmakers zich isoleren van de realiteit buiten hun kantoor, missen ze noodzakelijke inzichten die nodig zijn voor effectieve en werkbare oplossingen. Als je als beleidsambtenaar niet exact weet wat er leeft onder ondernemers of wat economisch haalbaar is, dan kan dit leiden tot initiatieven en beleid die niet aansluiten bij de behoeften van de samenleving.
De gedragswetenschappelijke component
Dus, wat moeten we samendoen om ervoor te zorgen dat beleid daadwerkelijk winstgevend en effectief is? Het antwoord ligt in samenwerking en het omarmen van diverse perspectieven! En met samenwerking bedoel ik niet een eenmalige participatiebijeenkomst of enquête, maar een diepgaande samenwerking. Anders gezegd: écht samenwerken aan uitdagingen, kansen benutten en investeringen aantrekken. Door stakeholders bij elke stap van het proces te betrekken, kunnen we gezamenlijk op zoek gaan naar haalbare en waardevolle oplossingen. En laten we vooral de gedragswetenschappelijke component niet vergeten: gaan stakeholders de voorstellen ook daadwerkelijk omarmen en uitvoeren? Daar moet je 100% zeker van zijn, want beleid herzien kost onnodig veel tijd en geld. Dat moet je altijd zien te voorkomen.
Niet alles kan
Als gemeente heb je te maken met wet- en regelgeving en financiële mogelijkheden en beperkingen. Dat betekent dat niet alle wensen van stakeholders vervuld kunnen worden. Toch heb ik gemerkt dat, door samen te werken, er meer begrip ontstaat voor de rol van de gemeente en jou als ambtenaar of adviseur. Dit begrip is waardevol; ik heb vaak gezien dat mensen hierdoor constructiever met mij meedachten en wilden bijdragen aan oplossingen. Ook in andere trajecten vond ik diezelfde stakeholders dan ook weer aan mijn zijde. Klaar om te helpen of me te verbinden met waardevolle contacten voor de gemeente.
Wat kan er wél?
De Omgevingswet is een mooi voorbeeld van een poging om beleid te maken dat gericht is op wat wél kan, in plaats van wat niet kan. Deze wet moedigt gemeenten aan om flexibel en integratief te werken en benadrukt het belang van participatie van alle betrokken partijen. Dit vraagt niet alleen om nieuwe processen, maar ook om een gedragsverandering: we moeten onszelf voortdurend afvragen: ‘Wat kunnen we samen wél realiseren?’ in plaats van initiatiefnemers te vertellen wat er niet kan.
Facilitators van het proces
Deze benadering stelt ons niet alleen in staat om de uitvoerbaarheid van beleid te verbeteren, maar ook om de winstgevendheid en duurzaamheid van projecten te vergroten. Beleidsmakers moeten beseffen dat zij niet alleen de architecten zijn van beleid, maar ook facilitators van een proces waarin elke stem wordt gehoord. Dit vereist creativiteit en een open houding, zowel van de gemeente als van de stakeholders.
Het belang van sociale cohesie
Een bijkomend voordeel van stakeholder engagement is de versterking van de sociale cohesie binnen de gemeenschap. Wanneer mensen het gevoel hebben dat hun stem wordt gehoord en dat ze invloed hebben op de beslissingen die hen aangaan, leidt dit tot grotere betrokkenheid, verbinding en de bereidheid tot investeren. Dit is heel belangrijk, niet alleen voor de uitvoering van beleid, maar ook voor het creëren van een veerkrachtige samenleving. Mijn ervaring leert dat mensen elkaar daarna in andere trajecten blijven opzoeken en samenwerken, wat van grote waarde is voor iedereen.
Samenwerken aan de toekomst
Mijn advies aan gemeenten is om nog meer de verantwoordelijkheid te nemen om samenwerking tussen verschillende stakeholders te stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld door het aanmoedigen van partnerschappen, het creëren van netwerken en zelf meer onderdeel te worden van netwerken. Wanneer stakeholders elkaar ontmoeten en ideeën en uitdagingen uitwisselen, ontstaan er nieuwe mogelijkheden en innovatieve oplossingen. Mooie uitkomsten die zonder deze persoonlijke interactie nooit zouden zijn ontstaan.
De rol van de bestuurder
Goed doordacht beleid, ontwikkeld in samenwerking met stakeholders, is kwalitatief hoogwaardig en versterkt de positie van de bestuurder. Wanneer je als bestuurder kunt aantonen dat je beleid is gebaseerd op een breed scala aan input en expertise, vergroot dat niet alleen je geloofwaardigheid, maar ook het vertrouwen in jou als bestuurder en de overheid in algemene zin. Dit is cruciaal in een tijd waarin veel mensen zich afvragen of hun stem echt telt en of het beleid wel goed doordacht tot stand is gekomen.
Een treffend voorbeeld van wat er mis kan gaan wanneer deze samenwerking ontbreekt, is de huidige situatie rondom de Wet DBA. Hoe noodzakelijk het ook is om het vraagstuk rondom het inhuren van professionals in sommige situaties onder de loep te nemen, kunnen we toch wel concluderen dat de onrust en onduidelijkheid over dit onderwerp voorkomen hadden kunnen worden. De resultaten die nu zijn ontstaan zijn vaak onwerkbaar en leiden tot veel verwarring en nog meer wantrouwen richting de politiek.
Van theoretisch naar praktisch
Het klinkt misschien eenvoudig: betrek stakeholders bij het beleid. Maar hoe doe je dat in de praktijk? Hier zijn enkele strategieën die effectief kunnen zijn:
- Vroegtijdige betrokkenheid: Begin het beleidsproces met een open dialoog. Dit kan via enquêtes, focusgroepen of openbare bijeenkomsten. Betrek stakeholders vanaf het begin om hun inzichten en zorgen te verzamelen en blijf ze goed meenemen in het proces.
- Transparantie: Wees open over de doelstellingen en uitdagingen van het beleid. Dit wekt vertrouwen en moedigt stakeholders aan om eerlijk en constructief bij te dragen. Niet alles kan, en ‘nee’ is ook een antwoord.
- Flexibiliteit: Sta open voor feedback en wees bereid om je zienswijze aan te passen op basis van de input van stakeholders. Dit toont aan dat je hun inbreng waardeert en serieus neemt.
- Langdurige relaties: Investeren in diepgaande, langdurige relaties met stakeholders leidt tot een grotere bereidheid om samen te werken. Zorg ervoor dat je na de implementatie van beleid blijft communiceren met betrokkenen. Laat de energie niet wegebben, maar blijf samen werken aan opgaven.
- Neem het initiatief: Neem als gemeente meer het initiatief om netwerken te creëren en te stimuleren. Werk samen met het bedrijfsleven om jouw gemeente aantrekkelijk te maken voor meer investeringen. Obstakels laten verdwijnen begint standaard met het bijeenbrengen van de betrokken actoren. Alleen zo kom je tot kwalitatief hoogwaardig beleid.
- Efficiëntie: Door aan de voorkant met betrokkenen het proces goed in te richten, werk je effectief én efficiënt aan oplossingen. Wanneer je duidelijk en gestructureerd te werk gaat, voorkom je onnodige vertragingen en miscommunicaties. Dit leidt niet alleen tot snellere resultaten, maar ook tot een betere inzet van middelen, waardoor we nog meer impact kunnen maken.
Conclusie: ‘Buiten beginnen is binnen winnen’
Deze strategie verbetert niet alleen de kwaliteit van het beleid, maar verstevigt ook de positie van de bestuurder en versterkt de relatie tussen de overheid en de samenleving. Door een hechte samenwerking aan te gaan met stakeholders, creëren we effectievere oplossingen, meer investeringsbereidheid en een gemeenschap die zich gehoord en betrokken voelt. Kortom, als we met elkaar in gesprek gaan en elkaar ondersteunen, kunnen we de uitdagingen van vandaag transformeren in kansen voor morgen. Laten we investeren in samenwerking en netwerken, maar ook in efficiëntie, zodat we een duurzame toekomst voor onze gemeenten kunnen waarborgen.
Door Patricia Borghouts
Dit blog biedt een overzicht van de essentie van stakeholder engagement in beleidsvorming en hoe deze aanpak kan bijdragen aan een betere samenwerking tussen de overheid en de gemeenschap. Voor meer inzichten en strategieën, blijf GRAZI volgen!
