In de huidige tijd, waarin gemeenten steeds grotere uitdagingen aangaan op het gebied van economische ontwikkeling, duurzaamheid en infrastructuur, is het essentieel om alle beschikbare middelen te benutten. Een mogelijkheid die nog niet altijd standaard op alle beleidsvelden wordt ingezet, is het verkennen en aanvragen van subsidies. Ondanks de aanzienlijke voordelen die subsidies kunnen bieden is een kleine subsidieafdeling niet vanzelfsprekend. Opvallend, vooral gezien de impact die extra financiering kan hebben op de capaciteit om belangrijke opgaven wél aan te kunnen pakken.
De rol van subsidies
Subsidies zijn financiële bijdragen van de overheid, de Europese Unie of andere instanties die gemeenten in staat stellen om specifieke projecten of initiatieven te financieren. Deze projecten kunnen variëren van het ontwikkelen van bedrijventerreinen tot het stimuleren van duurzame initiatieven en het verbeteren van de infrastructuur. In de afgelopen jaren zijn er tal van subsidieregelingen geïntroduceerd die gemeenten kunnen helpen bij het realiseren van hun doelstellingen.
Voorbeelden van subsidies
Er zijn verschillende mogelijkheden om nationale en internationale subsidies in te zetten voor economische ontwikkeling en ruimtegebrek. Een aantal op een rijtje:
- Regionale ontwikkelingsfondsen:
De Europese Unie en de nationale overheid bieden diverse regionale fondsen aan die specifiek gericht zijn op het stimuleren van economische ontwikkeling in achtergestelde gebieden. Dit stelt gemeenten in staat om projecten te financieren die de lokale economie een boost geven. - Innovatie- en onderzoeksubsidies:
Regelingen zoals de WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk) en de MIT-regeling (Mkb-Innovatiestimulering Regio en Topsectoren) bieden financiële ondersteuning voor bedrijven die innoveren. Lokale bedrijven kunnen deze subsidies inzetten ter ondersteuning van hun R&D-initiatieven. - Duurzaamheidsinitiatieven:
Subsidies zoals de SDE++ (Stimulering Duurzame Energietransitie) zijn beschikbaar voor gemeenten die duurzame energieprojecten willen ontwikkelen. Dit kan helpen bij het creëren van nieuwe bedrijfsruimtes en het bevorderen van groene initiatieven. - Lokale en regionale subsidies:
Veel gemeenten hebben hun eigen subsidieregelingen die gericht zijn op het ondersteunen van lokale ondernemers en het stimuleren van de lokale economie. - EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling):
Dit fonds ondersteunt projecten die bijdragen aan economische ontwikkeling en het creëren van werkgelegenheid in regio’s met achterstanden. Gemeenten kunnen financiële steun aanvragen voor projecten die gericht zijn op het verbeteren van de infrastructuur of het stimuleren van bedrijvigheid. - Horizon Europe:
Dit is het grootste EU-programma voor onderzoek en innovatie, dat gemeenten kan helpen bij het financieren van innovatieve projecten en het stimuleren van samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen. - LIFE-programma:
Dit EU-programma richt zich op milieubehoud en klimaatacties. Gemeenten kunnen subsidies aanvragen voor projecten die gericht zijn op het bevorderen van duurzaamheid en milieuvriendelijke initiatieven. - Urban Innovative Actions:
Dit EU-initiatief ondersteunt innovatieve projecten in stedelijke gebieden die nieuwe oplossingen bieden voor stedelijke uitdagingen. Gemeenten kunnen financiële steun aanvragen voor experimenten en innovatieve benaderingen. - Cohesiefonds:
Dit fonds ondersteunt projecten die bijdragen aan de verbetering van de infrastructuur en de ontwikkeling van duurzame energie in minder ontwikkelde regio’s binnen de EU. Gemeenten kunnen deze middelen inzetten om de infrastructuur te verbeteren en meer ruimte te creëren voor bedrijven.
- WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk):
Hoewel deze regeling zich richt op innovatie, kunnen gemeenten deze subsidie gebruiken om lokale bedrijven te ondersteunen die innovaties willen ontwikkelen binnen hun bedrijfsruimtes. Dit kan indirect bijdragen aan het creëren van meer ruimte voor groei en uitbreiding.
De ‘vergeten’ subsidieafdeling
In de praktijk merk ik dat veel gemeenten weinig aandacht aan het opzetten van een gespecialiseerde subsidieafdeling besteden. En als er al sprake van een afdeling is, dan zijn dat vaak maar één of twee ambtenaren die zich gedeeltelijk bezighouden met subsidies. De uitwerking wordt vaak teruggelegd bij beleidsambtenaren die begrijpelijkerwijs ook geen tijd hebben om dit naast hun reguliere taken op te pakken. Of iemand ‘doet het er even bij.’ Dit terwijl de mogelijkheden om externe financiering aan te trekken veel groter zijn. Een patroon wat naar mijn mening door de ambtelijke top doorbroken moet worden, vooral omdat deze extra financiering kan bijdragen aan het realiseren van belangrijke opgaven.
‘Geen tijd’
Het is begrijpelijk dat ambtenaren met verschillende verantwoordelijkheden het druk hebben. Ik zie in de praktijk ook heel veel hardwerkende, betrokken ambtenaren met overvolle agenda’s. Maar het negeren van de mogelijkheden die subsidies bieden, gaat ten koste van de capaciteit om belangrijke projecten wél te kunnen realiseren. Sterker nog, dit kan juist extra capaciteit opleveren. Die extra paar handen waar men vaak naarstig naar op zoek is.
De voordelen van een subsidieafdeling
- Verhoogde capaciteit:
Door een gespecialiseerde subsidieafdeling op te zetten, kunnen gemeenten hun kansen op het verkrijgen van financiering aanzienlijk vergroten. Dit betekent dat er meer middelen beschikbaar komen voor belangrijke projecten, wat leidt tot een grotere impact op de lokale economie en gemeenschap. - Expertise en kennis:
Een dedicated team kan zich volledig richten op het begrijpen van de verschillende subsidieregelingen, het opstellen van sterke aanvragen en het onderhouden van relaties met subsidieverstrekkers. Dit leidt tot een hogere slagingskans bij aanvragen. - Strategische planning:
Met een subsidieafdeling kan de gemeente beter inspelen op de behoeften van de gemeenschap en langetermijnstrategieën ontwikkelen voor het aanvragen van subsidies. Dit zorgt voor een meer gestructureerde aanpak in plaats van ad-hoc aanvragen. - Versterking van samenwerkingen:
Een subsidieafdeling kan ook fungeren als een brug tussen de gemeente en lokale bedrijven, kennisinstellingen en andere stakeholders. Dit versterkt de samenwerking en kan leiden tot innovatieve projecten die anders misschien niet van de grond zouden komen.
Het doorbreken van het patroon
Het is naar mijn mening van cruciaal belang dat – gezien de toename van opgaven en een gebrek aan financiën – gemeenten het huidige patroon van minder focus op subsidies doorbreken. Dit kan op verschillende manieren worden aangepakt:
Bewustwording:
Gemeenten moeten zich bewust worden van de subsidiemogelijkheden die er zijn en de voordelen die een subsidieafdeling kan hebben. Dit kan worden bevorderd door workshops, trainingen en kennisuitwisseling.
Investeren in capaciteit:
Het is essentieel dat gemeenten investeren in personeel en middelen voor een subsidieafdeling. Dit kan in eerste instantie misschien extra kosten met zich meebrengen, maar de uiteindelijke voordelen wegen op tegen de kosten. Als je dit goed opzet, verdient zich dit naar mijn mening altijd terug.
Samenwerking met andere gemeenten:
Ik begrijp dat het voor kleine en middelgrote gemeenten wat lastiger is om een subsidieafdeling op te zetten. Gemeenten kunnen echter ook overwegen om samen te werken met andere gemeenten om kennis en middelen te delen. Denk bv. aan een regionale subsidieafdeling. Dit kan de kosten verlagen en tegelijkertijd de kansen op succes vergroten.
Conclusie
Subsidies bieden gemeenten een waardevolle kans om extra financiering aan te trekken voor belangrijke projecten. Door nog meer de focus te leggen op het verkrijgen van subsidies kunnen gemeenten capaciteit vergroten, expertise opbouwen en effectievere strategieën ontwikkelen om hun doelen te bereiken. Het is tijd om het patroon van ‘geen tijd’ te doorbreken en de mogelijkheden die subsidies bieden ten volle te benutten. De toekomst van onze gemeenten hangt immers af van de acties die we vandaag ondernemen.
Door Patricia Borghouts
Dit blog biedt een overzicht van subsidiemogelijkheden voor economische ontwikkeling en ruimtegebrek en gaat in op het belang van een subsidieafdeling. Voor meer inzichten en strategieën, blijf GRAZI volgen!
